Ignacy Krasicki: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Linia 1: Linia 1:
(1766 - 1795)- poeta, prozaik, komediopisarz, encyklopedysta i publicysta. Uczestnik słynnych obiadów czwartkowych u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Współzałożyciel i współpracownik F. Bohomolca - wydawcy "Monitora".  
+
(1766 - 1795) - poeta, prozaik, komediopisarz, encyklopedysta i publicysta. Uczestnik słynnych obiadów czwartkowych u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Współzałożyciel i współpracownik F. Bohomolca - wydawcy "Monitora".
 +
 
 
[[Image:_Krasicki_biskup.jpg|thumb|right|300px| Ignacy Krasicki jako biskup, Portret pędzla Per Krafta, ok. 1767, zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie <br>Źródło: http://www.montes.pl/]]
 
[[Image:_Krasicki_biskup.jpg|thumb|right|300px| Ignacy Krasicki jako biskup, Portret pędzla Per Krafta, ok. 1767, zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie <br>Źródło: http://www.montes.pl/]]
 +
 
== Ród <br>  ==
 
== Ród <br>  ==
Krasiccy herbu Rogala początkami swej genealogii sięgają XVI w. Nazwisko wzięli od dóbr ''Krasice'' koło Przemyśla. Cesarz Ferdynand II Habsburg nadał 1 lipca 1631r. tytuł dziedzicznych hrabiów cesarstwa wojewodzie podolskiemu Marcinowi oraz jego bratu Jerzemu. Potomkiem tego ostatniego był Ignacy Krasicki. Jego rodzice, kasztelan chełmiński Jan Boży i Anna z domu Starzechowska nie należeli do najbogatszych.
+
Ignacy Krasicki urodził się 3 II 1735 r. w Dubiecku nad Sanem, w zubożałej rodzinie magnackiej - kasztelana chełmińskiego Jan Bożego Krasickiego i stolniczanki Anny z domu Strzechowskiej, posiadającej tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Cesarz Ferdynand II Habsburg , 1 lipca 1631 r. nadał go wojewodzie podolskiemu Marcinowi oraz jego bratu Jerzemu. Potomkiem tego ostatniego był Ignacy Krasicki.
 +
Krasiccy, herbu Rogala początkami swej genealogii sięgają XVI w. Nazwisko wzięli od dóbr Krasice koło Przemyśla. Ignacy był najstarszym synem Jana Bożego . Miał dwie starsze siostry i czterech braci. Za sprawą rodziców, wraz z dwoma braćmi, obrał stan duchowny.
 +
[[Image:Herb_rodowy_Krasickiego.jpg|thumb|right|200px|Herb rodowy I.Krasickiego <br>Źródło: http:// montes.pl/]]
 +
 
 +
[[Image:Zamek.jpg|thumb|right|350px|Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku <br>Źródło:http:// www.lidzbarkwarminski.pl/]]
 +
 
 +
 
 +
 
 +
== Wykształcenie <br>  ==
 +
W latach 1743 -1750 Krasicki uczył się w Jezuickim Kolegium Lwowskim. W 1751 roku wstąpił do seminarium duchownego księży misjonarzy przy kościele św. Krzyża w Warszawie, które ukończył w 1754 r. Pięć lat później otrzymał święcenia kapłańskie z rąk Wacława Hieronima Sierakowskiego, biskupa przemyskiego. Został kanonikiem kijowskim, a trzy lata później, kanonikiem katedry przemyskiej, i objął probostwo katedralne.
 +
Jako młody ksiądz spędził dwa lata (1759-1761) na studiach w Rzymie. Zamieszkał w Hospicjum polskim przy kościele św. Stanisława, gdzie pełnił funkcję prowizora opiekującego się tamtejszym archiwum. Po powrocie został w 1763 sekretarzem prymasa Władysława Aleksandra Łubieńskiego i zaprzyjaźnił się z młodym Poniatowskim – przyszłym królem. W 1764 r. został kapelanem króla.
 +
 
 +
== Kariera duchowna <br>  ==
 +
 
 +
'''książę - biskup warmiński'''
 +
 
 +
Od 1350 r. siedzibą Warmii biskupiej był Lidzbark Warmiński, zaś kapitulnej - Frombork.
 +
W latach 1466 -1772 biskupstwo warmińskie weszło w skład Korony Królestwa Polskiego, a biskup - duchowy i świecki władca Warmii - otrzymał tytuł Senatora Rzeczpospolitej. Poczet wielkich mieszkańców zamku lidzbarskiego zamykają nazwiska dwóch sławnych Polaków - Adama Stanisława Grabowskiego (1741 - 1766) i Ignacego Krasickiego (1766 - 1795).
 +
Od panowania Stanisława II Augusta rozpoczęła się kariera duchowna Krasickiego. Kapelan królewski otrzymał w grudniu 1766 r. biskupstwo warmińskie, tytuł książęcy, godność senatora Rzeczypospolitej. W tym samym roku został koadiutorem bp. Adama Stanisława Grabowskiego, po którym objął 24 grudnia 1767 r. rządy w diecezji. Biskupstwo warmińskie dawało Krasickiemu  wysokie miejsce w hierarchii społecznej oraz uzasadnione poczucie niez
 +
ależności. Stworzyło też materialne podstawy do wielkopańskiej egzystencji. Dzięki dochodom około 24 tys. talarów rocznie stał się prawie magnatem. Krasicki zajął się wówczas literaturą. Nie zaniedbywał jednak swoich obowiązków duszpasterskich. Dwukrotnie wizytował katedrę fromborską , wyświęcał księży i konsekrował kościoły.
 +
 
 +
 
 +
[[Image:Smolajny.jpg|thumb|left|400px|Pałac biskupi w Smolajnach <br>Źródło:http://www.szlak-pielgrzymkowy.pl/]]
 +
 
 +
 
 +
Jako biskup warmiński, Krasicki  z rozmachem urządzał swoje rezydencje w Lidzbarku Warmińskim i Smolajnach. Pałac biskupów warmińskich  w Smolanach został wybudowany w latach 1741 - 1743,  stał się  ulubionym miejscem pobytu Ignacego Krasickiego. Nad głównym wejściem, w trójkątnym obramowaniu, znalazł się ryzalit z ozdobnym herbem fundatora Adama Stanisława Grabowskiego.
 +
Obecnie w pałacu mieści się Zespół Szkół Rolniczych. W pobliżu obiektu urządzono uroczy park ze zwierzętami, który jest dużą atrakcją dla dzieci.
 +
Ignacy Krasicki to ostatni Polak na stolicy biskupów warmińskich. Po I rozbiorze Polski, Warmia została włączona do Królestwa Pruskiego.
 +
 
 +
Od 13 września 1772 r. ,  wraz z całą diecezją warmińską  Krasicki stał się poddanym króla pruskiego Fryderyka II. Warmia mimo to zachowała  swą odrębność wyznaniową, była "wyspą" katolicyzmu na morzu  protestanckiej wiary  ludności Prus a na dworze Krasickiego w Lidzbarku Warmińskim (Heilsbergu) rozkwitało życie kulturalne i artystyczne. Krasicki utrzymał więzi z warszawskim ośrodkiem kulturalnym. Był w dobrych stosunkach z królem Fryderykiem Wilhelmem II, dzięki poparciu którego w  1795 r. został arcybiskupem gnieźnieńskim.
 +
 
 +
'''Książę  - arcybiskup'''
 +
 
 +
Latem 1794 r. zmarł prymas Polski, książę Michał Jerzy Poniatowski. Gniezno i prawie cała diecezja należała od 1793 r. do Prus. Król Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern zastanawiał się komu zaproponować tę godność. 16 lub 17 lutego 1795 r. Krasicki został powiadomiony, że wybór padł na niego. Oficjalna nominacja nastąpiła dziesięć dni później. Przez kilka miesięcy był Krasicki de facto prymasem Polski. Zakaz używania tego tytułu nastąpił z chwilą ogłoszenia III  rozbioru Polski, który zakończył historię Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W miejsce używania tytułu prymasa,król pruski  przyznał  Krasickiemu prawo do tytułu księcia.
 +
 
 +
== Mecenas kultury <br>  ==   
 +
 
 +
W Lidzbarku, gdzie powstała większość jego utworów,  Krasicki gromadził wokół siebie uczonych, artystów i malarzy. Dzięki jego staraniom Zamek w Lidzbarku stał się  ośrodkiem nauki, kultury i sztuki promieniującym daleko poza granice kraju.
 +
 
 +
Krasicki zorganizował teatr i wieczory literackie, zbudował oranżerię, a jego ogrody były znane w całej Polsce. Z sentymentu do rodzinnych stron, nazwał je Krasiczynem i Dubieckiem.  
 +
We wnętrzach zamku Ignacy Krasicki zgromadził bogaty księgozbiór . Jego inną pasją było kolekcjonerstwo. Zebrał wiele rzeźb i około 40 tys. sztychów. Na zamku urządził galerię obrazów, w której można było oglądać dzieła sztuki mistrzów włoskich, francuskich, flamandzkich.
 +
Obecnie w Zamku mieści się  Muzeum Warmińskie, oddział  olsztyńskiego Muzeum Warmii i Mazur .Przedzamcze południowe zaadoptowane zostało na Hotel Krasicki.  Założeniem hotelu jest stworzenie żywego i aktywnego ośrodka kulturalnego przy zachowaniu konferencyjno- wypoczynkowego charakteru.
 +
 
 
[[Image:Bajki.jpg|thumb|right|200px|Ignacy Krasicki,Bajki <br>Źródło: http:// dobre-wiersze.blogspot.com/]]
 
[[Image:Bajki.jpg|thumb|right|200px|Ignacy Krasicki,Bajki <br>Źródło: http:// dobre-wiersze.blogspot.com/]]
[[Image:Herb_rodowy_Krasickiego.jpg|thumb|right|200px|Herb rodowy I.Krasickiego <br>Źródło: http:// montes.pl/]]
 
[[Image:Smolajny.jpg|thumb|right|350px|Pałac biskupi w Smolajnach <br>Źródło:http://www.szlak-pielgrzymkowy.pl/]]
 
[[Image:Zamek.jpg|thumb|right|300px|Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku <br>Źródło:http:// www.lidzbarkwarminski.pl/]]
 
[[Image:Dubiecko.jpg|thumb|right|300px| <br>Źródło:http://zamki.res.pl /]]
 
 
[[Image:Krasicki-autograf.jpg|thumb|right|200px| <br>Źródło:http://www.montes.pl]]
 
[[Image:Krasicki-autograf.jpg|thumb|right|200px| <br>Źródło:http://www.montes.pl]]
  
 
+
== Twórczość literacka <br>  == 
Pałac biskupów warmińskich został wybudowany w latach 1741 - 1743, który później był ulubionym miejscem pobytu Ignacego Krasickiego. Nad głównym wejściem, w trójkątnym obramowaniu, znajduje się ryzalit z ozdobnym herbem fundatora Adama Stanisława Grabowskiego. Obecnie w pałacu mieści się Zespół Szkół Rolniczych. W pobliżu obiektu urządzono uroczy park ze zwierzętami, który jest dużą atrakcją dla dzieci.
+
„Książę poetów”. Najbardziej znany był jako autor niezliczonych fraszek i bajek. Tworzył również satyry i poematy heroikomiczne. Nie stronił także od publicystyki. Pośród poematów najbardziej znane to: „Myszeis” (1775), Monachomachia, czyli Wojna mnichów (1778) wyszydzająca zepsucie obyczajów zakonnych i Antymonachomachia (1779). Atakowany był za nie przede wszystkim przez  duchownych, których ośmieszał.
 +
Ponadto:  powieść edukacyjna Pan Podstoli (cz. 1-2, 1778-1784), Bajki i przypowieści (1779), Satyry (1779), powieść o charakterze rozprawy filozoficzno-obyczajowej Historia (1779), Wojna chocimska (1780), encyklopedia Zbiór potrzebniejszych wiadomości... (tom 1-2, 1781-1783).
 +
Krasicki jest autorem ośmiu tomów genealogii szlachty polskiej (zachowało się jedynie pięć). Dzieło to miało być uzupełnieniem nieco wcześniejszego „Herbarza” Kaspra Niesickiego.  
 +
W 1781 r. wydał nakładem drukarni Michała Grölla w Warszawie dwutomowy Zbiór potrzebniejszych wiadomości, drugą po Nowych Atenach polską encyklopedię powszechną Za pierwszą powieść w dziejach literatury polskiej uznaje się jego powieść satyryczno-utopijna „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” (1776).
 +
Najczęściej Krasicki podpisywał swoje utwory inicjałem XBW / skrót od tytułu : Książę Biskup Warmiński /

Wersja z 10:36, 2 maj 2012

(1766 - 1795) - poeta, prozaik, komediopisarz, encyklopedysta i publicysta. Uczestnik słynnych obiadów czwartkowych u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Współzałożyciel i współpracownik F. Bohomolca - wydawcy "Monitora".

Ignacy Krasicki jako biskup, Portret pędzla Per Krafta, ok. 1767, zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie
Źródło: http://www.montes.pl/

Ród

Ignacy Krasicki urodził się 3 II 1735 r. w Dubiecku nad Sanem, w zubożałej rodzinie magnackiej - kasztelana chełmińskiego Jan Bożego Krasickiego i stolniczanki Anny z domu Strzechowskiej, posiadającej tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Cesarz Ferdynand II Habsburg , 1 lipca 1631 r. nadał go wojewodzie podolskiemu Marcinowi oraz jego bratu Jerzemu. Potomkiem tego ostatniego był Ignacy Krasicki. Krasiccy, herbu Rogala początkami swej genealogii sięgają XVI w. Nazwisko wzięli od dóbr Krasice koło Przemyśla. Ignacy był najstarszym synem Jana Bożego . Miał dwie starsze siostry i czterech braci. Za sprawą rodziców, wraz z dwoma braćmi, obrał stan duchowny.

Herb rodowy I.Krasickiego
Źródło: http:// montes.pl/
Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku
Źródło:http:// www.lidzbarkwarminski.pl/


Wykształcenie

W latach 1743 -1750 Krasicki uczył się w Jezuickim Kolegium Lwowskim. W 1751 roku wstąpił do seminarium duchownego księży misjonarzy przy kościele św. Krzyża w Warszawie, które ukończył w 1754 r. Pięć lat później otrzymał święcenia kapłańskie z rąk Wacława Hieronima Sierakowskiego, biskupa przemyskiego. Został kanonikiem kijowskim, a trzy lata później, kanonikiem katedry przemyskiej, i objął probostwo katedralne. Jako młody ksiądz spędził dwa lata (1759-1761) na studiach w Rzymie. Zamieszkał w Hospicjum polskim przy kościele św. Stanisława, gdzie pełnił funkcję prowizora opiekującego się tamtejszym archiwum. Po powrocie został w 1763 sekretarzem prymasa Władysława Aleksandra Łubieńskiego i zaprzyjaźnił się z młodym Poniatowskim – przyszłym królem. W 1764 r. został kapelanem króla.

Kariera duchowna

książę - biskup warmiński

Od 1350 r. siedzibą Warmii biskupiej był Lidzbark Warmiński, zaś kapitulnej - Frombork. W latach 1466 -1772 biskupstwo warmińskie weszło w skład Korony Królestwa Polskiego, a biskup - duchowy i świecki władca Warmii - otrzymał tytuł Senatora Rzeczpospolitej. Poczet wielkich mieszkańców zamku lidzbarskiego zamykają nazwiska dwóch sławnych Polaków - Adama Stanisława Grabowskiego (1741 - 1766) i Ignacego Krasickiego (1766 - 1795). Od panowania Stanisława II Augusta rozpoczęła się kariera duchowna Krasickiego. Kapelan królewski otrzymał w grudniu 1766 r. biskupstwo warmińskie, tytuł książęcy, godność senatora Rzeczypospolitej. W tym samym roku został koadiutorem bp. Adama Stanisława Grabowskiego, po którym objął 24 grudnia 1767 r. rządy w diecezji. Biskupstwo warmińskie dawało Krasickiemu wysokie miejsce w hierarchii społecznej oraz uzasadnione poczucie niez ależności. Stworzyło też materialne podstawy do wielkopańskiej egzystencji. Dzięki dochodom około 24 tys. talarów rocznie stał się prawie magnatem. Krasicki zajął się wówczas literaturą. Nie zaniedbywał jednak swoich obowiązków duszpasterskich. Dwukrotnie wizytował katedrę fromborską , wyświęcał księży i konsekrował kościoły.


Pałac biskupi w Smolajnach
Źródło:http://www.szlak-pielgrzymkowy.pl/


Jako biskup warmiński, Krasicki z rozmachem urządzał swoje rezydencje w Lidzbarku Warmińskim i Smolajnach. Pałac biskupów warmińskich w Smolanach został wybudowany w latach 1741 - 1743, stał się ulubionym miejscem pobytu Ignacego Krasickiego. Nad głównym wejściem, w trójkątnym obramowaniu, znalazł się ryzalit z ozdobnym herbem fundatora Adama Stanisława Grabowskiego. Obecnie w pałacu mieści się Zespół Szkół Rolniczych. W pobliżu obiektu urządzono uroczy park ze zwierzętami, który jest dużą atrakcją dla dzieci. Ignacy Krasicki to ostatni Polak na stolicy biskupów warmińskich. Po I rozbiorze Polski, Warmia została włączona do Królestwa Pruskiego.

Od 13 września 1772 r. , wraz z całą diecezją warmińską Krasicki stał się poddanym króla pruskiego Fryderyka II. Warmia mimo to zachowała swą odrębność wyznaniową, była "wyspą" katolicyzmu na morzu protestanckiej wiary ludności Prus a na dworze Krasickiego w Lidzbarku Warmińskim (Heilsbergu) rozkwitało życie kulturalne i artystyczne. Krasicki utrzymał więzi z warszawskim ośrodkiem kulturalnym. Był w dobrych stosunkach z królem Fryderykiem Wilhelmem II, dzięki poparciu którego w 1795 r. został arcybiskupem gnieźnieńskim.

Książę - arcybiskup

Latem 1794 r. zmarł prymas Polski, książę Michał Jerzy Poniatowski. Gniezno i prawie cała diecezja należała od 1793 r. do Prus. Król Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern zastanawiał się komu zaproponować tę godność. 16 lub 17 lutego 1795 r. Krasicki został powiadomiony, że wybór padł na niego. Oficjalna nominacja nastąpiła dziesięć dni później. Przez kilka miesięcy był Krasicki de facto prymasem Polski. Zakaz używania tego tytułu nastąpił z chwilą ogłoszenia III rozbioru Polski, który zakończył historię Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W miejsce używania tytułu prymasa,król pruski przyznał Krasickiemu prawo do tytułu księcia.

Mecenas kultury

W Lidzbarku, gdzie powstała większość jego utworów, Krasicki gromadził wokół siebie uczonych, artystów i malarzy. Dzięki jego staraniom Zamek w Lidzbarku stał się ośrodkiem nauki, kultury i sztuki promieniującym daleko poza granice kraju.

Krasicki zorganizował teatr i wieczory literackie, zbudował oranżerię, a jego ogrody były znane w całej Polsce. Z sentymentu do rodzinnych stron, nazwał je Krasiczynem i Dubieckiem. We wnętrzach zamku Ignacy Krasicki zgromadził bogaty księgozbiór . Jego inną pasją było kolekcjonerstwo. Zebrał wiele rzeźb i około 40 tys. sztychów. Na zamku urządził galerię obrazów, w której można było oglądać dzieła sztuki mistrzów włoskich, francuskich, flamandzkich. Obecnie w Zamku mieści się Muzeum Warmińskie, oddział olsztyńskiego Muzeum Warmii i Mazur .Przedzamcze południowe zaadoptowane zostało na Hotel Krasicki. Założeniem hotelu jest stworzenie żywego i aktywnego ośrodka kulturalnego przy zachowaniu konferencyjno- wypoczynkowego charakteru.

Ignacy Krasicki,Bajki
Źródło: http:// dobre-wiersze.blogspot.com/

Twórczość literacka

„Książę poetów”. Najbardziej znany był jako autor niezliczonych fraszek i bajek. Tworzył również satyry i poematy heroikomiczne. Nie stronił także od publicystyki. Pośród poematów najbardziej znane to: „Myszeis” (1775), Monachomachia, czyli Wojna mnichów (1778) wyszydzająca zepsucie obyczajów zakonnych i Antymonachomachia (1779). Atakowany był za nie przede wszystkim przez duchownych, których ośmieszał. Ponadto: powieść edukacyjna Pan Podstoli (cz. 1-2, 1778-1784), Bajki i przypowieści (1779), Satyry (1779), powieść o charakterze rozprawy filozoficzno-obyczajowej Historia (1779), Wojna chocimska (1780), encyklopedia Zbiór potrzebniejszych wiadomości... (tom 1-2, 1781-1783). Krasicki jest autorem ośmiu tomów genealogii szlachty polskiej (zachowało się jedynie pięć). Dzieło to miało być uzupełnieniem nieco wcześniejszego „Herbarza” Kaspra Niesickiego. W 1781 r. wydał nakładem drukarni Michała Grölla w Warszawie dwutomowy Zbiór potrzebniejszych wiadomości, drugą po Nowych Atenach polską encyklopedię powszechną Za pierwszą powieść w dziejach literatury polskiej uznaje się jego powieść satyryczno-utopijna „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” (1776). Najczęściej Krasicki podpisywał swoje utwory inicjałem XBW / skrót od tytułu : Książę Biskup Warmiński /