Zbigniew Chojnowski

Źródło: zbiory WBP w Olsztynie

(1962- ) – poeta, krytyk i historyk literatury

Biografia

Urodził się 30 maja 1962 r. w Orzyszu. Ukończył polonistykę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie. Jako poeta debiutował w 1993 r. tomikiem poetyckim „Śniardwy”, choć wiersze publikował w czasopismach i almanachach od końca lat siedemdziesiątych XX wieku. Autor licznych recenzji literackich oraz artykułów krytycznych dot. współczesnej literatury polskiej, zamieszczanych od 1982 r. w prasie ogólnopolskiej ("Integracjach", "Poezji", "Przeglądzie Tygodniowym","Studencie", "Twórczości", "Tygodniku Kulturalnym", "Warmii i Mazurach", "Życiu Literackim", a później także "Borussii", "Czasie Kultury", "Nowym Nurcie", "Pracowni" i in.). Od wielu lat współpracuje z redakcjami: "Nowych Książek", "Toposu", "Twórczości" i in.

Tytuł profesora nauk humanistycznych nadał mu Prezydent RP 18 kwietnia 2013 r. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej UWM w Olsztynie. Kieruje Zakładem Literatury Współczesnej. W kadencjach 2008-2012 oraz 2012-2016 przewodniczący Kolegium Wydawniczego UWM. Od 1 września 2012 członek Senatu UWM. 27 listopada 2012 r. został prezesem oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza w Olsztynie. W kręgu głównych zainteresowań literaturoznawczych Chojnowskiego pozostają: historia poezji polskiej XX w. (m.in. Jarosław Iwaszkiewicz, Anna Kamieńska, Witold Wirpsza) oraz literatura Warmii i Mazur XIX i XX w. (m.in. Marcin Gerss, Michał Kajka, Erwin Kruk). Studia i szkice historycznoliterackie ogłasza w czasopismach naukowych ("Archiwum Emigracji", "Komunikaty Mazursko-Warmińskie, "Napis","Pamiętnik Literacki", "Ruch Literacki", "Wiek XIX") oraz pracach zbiorowych wydawanych w ośrodkach akademickich kraju (Białystok, Bydgoszcz, Kraków, Olsztyn, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Toruń, Warszawa). Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.

Twórczość

Tematem poezji Chojnowskiego, zwłaszcza w pierwszym okresie twórczości jest mazurska przyroda – jeziora, lasy, niebo, przy czym można „zauważyć oszczędność w posługiwaniu się słowem, co może być oznaką nie tyle skromności czy braku pewności siebie, co raczej nieufności wobec tego sposobu porozumiewanie się (...). Poeta chce wyrazić to, co czasami bywa nieprzekładalne na ludzki język, uchwycić sens tego, co jawi się chaosem”. By ustalić porządek w tym chaosie, poeta odwołuje się do wspomnień z przeszłości, próbuje lirycznie opisać „tu i teraz”, życie codzienne, bliskich, swoje doświadczenia, odczucia i doznania – „zamyka świat w kręgu własnych impresji”. W późniejszych tomikach zaobserwować można „próby zrozumienia siebie i losu, który doświadcza ludzi nieszczęściem.”. Autor podejmuje tematykę cierpienia, nie tylko osobistego, ale również mieszkańców regionu, sąsiadów i znajomych. Wiersze Chojnowskiego tłumaczono na języki obce (bułgarski, francuski, litewski, macedoński, niemiecki, rosyjski). Zob. przekłady na język czeski: http://www.umirani.cz/poezie.html

Publikacje

• Poezja:
  • Śniardwy (1993)
  • Cztery strony domu (1996)
  • Mam pytanie (2002)
  • Prześwit (2002)
  • Ląd gordyjski (2006)
  • Rozwidlenia (2008)
  • Kamienna kładka. Wiersze wybrane z lat 1980-2011 (2012)
  • Bliźniego, swego (2012)
  • Mazurské odjezdy. Vybor poezie z let 1980-2011, przekład i posłowie Libor Martinek,(Opava 2012)
• Szkice i prace naukowe:
  • Michał Kajka. Poeta mazurski (1992)
  • Metamorfozy Anny Kamieńskiej (1995)
  • Poetycka wiara Jarosława Iwaszkiewicza (1999)
  • Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych (2002)
  • Ku tajemnicy. Szkice o poezji po 1956 roku (2003)
  • Od biografii do recepcji. Ernst Wiechert, Konstanty I. Gałczyński, Zbigniew Herbert na Warmii i Mazurach (2011)
  • Raje i apokalipsy. Studia i szkice o literaturze dwudziestowiecznej (2011)
  • Ruiny przeciw wizji. O młodej "niepolitycznej" poezji dziewiątej dekady XX wieku (2012)
• Prace redakcyjne i współwydane:
  • „Co nie jest wymówione zmierza do nieistnienia”. Interpretacje wierszy współczesnych (1995)
  • Gatunki literackie. Tradycja a współczesne przemiany (1996) [redakcja wspólnie z Danutą Ossowską]
  • Z dróg Erwina Kruka. W 65. urodziny twórcy (2006)
  • Michał Kajka, Mały kancjonał mazurski i opowieści ucieszne (2008)
  • Święte miejsca w literaturze [red. wspólnie z Anną Rzymską i Beatą Tarnowską] (2009)
  • Marcin Giersz (Gerss). Człowiek z pogranicza (2009)
  • Wesele ptasząt. Piosenka mazurska, oprac. i komentarz Z. Chojnowski, ilustr. Józef Wilkoń, Olsztyn 2013.
• Opracowane antologie:
  • Szara reneta. Antologia literacka Olsztyńskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (2000) [redakcja wspólnie z Kazimierzem Brakonieckim]
  • Olsztyn w wierszach (2003)
  • Pieśni duchowne i poemata światowe. Antologia mazurska (2004)
  • Nasze wiersze i nie tylko... Antologia Klubu Literackiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Olsztynie (2005)
  • Paciorki : antologia maryjna z Warmii (2007)
  • Przed i za. Antologia literacka (2007) [redakcja wspólnie z Alicją Bykowską Salczyńską]

Nagrody i odznaczenia

• I nagroda za esej Rdzeń życia w konkursie Warszawskiej Jesieni Poezji (wrzesień 1987)
• Nagroda dla „wybitnych talentów liryki polskiej” (Niemiecko-Polskie Dni Literatury, Drezno, lipiec 1998)
• Nagroda Stowarzyszenia Literackiego w Suwałkach (2002)
• Nagroda Prezydenta Olsztyna (2007)
• nominacja do Nagrody im. K. I. Gałczyńskiego ORFEUSZ za najlepszy tom poetycki roku - tomik Bliźniego, swego, (2013)
• nominacja do Nagrody Literackiej im. ks. Jana Twardowskiego - Bliźniego, swego (2013)

Bibliografia

1. Białecka, Sylwia: Krąg Borussiański : bibliografia podmiotowo-przedmiotowa / Sylwia Białecka. Cz. III: Zbigniew Chojnowski // „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski”. – 2008, nr 3/4. ‑ Tryb dostępu: http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/3-4_08-ie/krag_boruss.htm.
2. Wielki leksykon pisarzy polskich, red. Jan Pieszczachowicz, Kraków 2005, tom II, s. 151-152.