Kościół pw. św. Marcina w Tolkowcu: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
m (dodanie zdjęcia z 2020 roku)
 
Linia 3: Linia 3:
 
[[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. A. Romulewicz. 2011 rok.]]
 
[[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. A. Romulewicz. 2011 rok.]]
 
[[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. K. Romulewicz. 2011 rok.]]
 
[[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. K. Romulewicz. 2011 rok.]]
 +
[[Image: Tolkowiec. Kościół pw. św. Marcina.jpg|thumb|right|200px| Fot. J. Gerszberg. 2020 rok.]]
  
 
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.
 
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.

Aktualna wersja na dzień 20:32, 4 sty 2021

Fot. K. Romulewicz. 2007 rok.
Fot. K. Romulewicz. 2007 rok.
Fot. A. Romulewicz. 2011 rok.
Fot. K. Romulewicz. 2011 rok.
Fot. J. Gerszberg. 2020 rok.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Tolkowiec (niem. Tolksdorf). Wieś położona jest w powiecie braniewskim, w gminie Płoskinia.

Historia

Katolicki kościół parafialny w Tolkowcu został wzniesiony najprawdopodobniej w latach 1386-1400. Szczyt wschodni świątyni pochodzi z końca XV wieku, co wskazuje, że kościół mógł być odbudowany po wojnach polsko-krzyżackich. Konsekrował go 7 maja 1581 roku biskup Marcin Kromer ku czci św. Marcina. W pierwszej połowie XVIII wieku dobudowano kaplicę chrzcielną, przedłużając nawę w kierunku zachodnim. Neogotycką wieżę, odrestaurowaną w 1713 roku, nadbudowano w latach 1842-1849. Około lat 80-tych XIX wieku rozpoczęto gruntowne odnawianie świątyni, która zatraciła swój wyjątkowy, gotycki styl, m.in. poprzez otynkowanie budowli. Kolejne remonty miały miejsce w latach 1911 i 1962.

Opis

Kościół został zbudowany w stylu gotyckim z głazów narzutowych oraz częściowo z cegły, następnie otynkowany. Jest to budowla salowa, do której przylegają: od południa zakrystia, kaplica i kruchta, a od zachodu wieża. Starsze okna mają kształt ostrołukowy, nowsze zaś odcinkowy. Szczyt wschodni zdobiony jest sterczynami i blendami ułożonymi w tzw. ośli grzbiet. Wieża ma charakter neogotycki. W górnej części zdobią ją ostrołukowe wnęki, zaś w zwieńczeniu szczyty sterczynowe i chorągiewka z datą 1842. Wnętrze kościoła pokrywa strop niegdyś zdobiony cenną, barokową polichromią, zamalowaną na początku XX wieku.

Wyposażenie

Wyposażenie wnętrza jest stylistycznie jednorodne i reprezentuje charakter neorokokowy. Trzy ołtarze i ambonę wykonał w drewnie rzeźbiarz i snycerz Karol Jaroszewicz (Carl Jeroschewitz) z Ornety w latach 1861-1865. Ołtarz główny powstał w 1865 roku i zawiera rzeźby św. Piotra i św. Pawła oraz obraz św. Marcina. Jaroszewicz jest ponadto autorem ośmiu rzeźbionych lichtarzy procesyjnych. Z XVIII wieku pochodzą: barokowy chór muzyczny o faliście wygiętym parapecie, ława kolatorska i trzy konfesjonały. Istnieje przypuszczenie, że granitowa chrzcielnica pochodzi ze średniowiecza. W kościele znajduje się kilkanaście obrazów z około 1870 roku, autorstwa L. Hintza z Pieniężna, przedstawiających Chrystusa, Najświętszą Marię Pannę i Apostołów. W kościele i kruchcie znajdują się ponadto trzy krucyfiksy: o cechach gotyckich z XVII wieku, późnobarokowy z drugiej połowy XVIII wieku i ludowy z przełomu XVIII i XIX wieku. W posadzce zachowały się XVII-wieczne płyty nagrobne. Są tutaj także cenne zabytki sztuki sakralnej, w tym m.in.:

Na wieży znajduje się dzwon gotycki z datą 1404 oraz barokowy z 1770 roku, odlany przez gdańskiego ludwisarza Ernesta Fryderyka Kocha.

Bibliografia

  1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 163-164.
  2. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 187-188.
  3. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 132-133.
  4. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 125.

Zobacz też

Ciekawostki

  • Przy kościele w Tolkowcu znajduje się XVIII-wieczna kapliczka z figurą Chrystusa.

Linki

  • Kapliczka w Tolkowcu, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zabytkobranie.pl [dostęp 15.11.2013 r.]