Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Jonkowie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Źródło: Wikimedia Commons

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Jonkowo (niem. Groß Jonkendorf). Wieś położona jest w powiecie olsztyńskim (12 km od Olsztyna).

Historia

Pierwsza świątynia powstała w tej miejscowości pod koniec XIV wieku. Przebudowano ją na początku wieku XVI (z tego okresu pochodzi szczyt wschodni) W dniu 18 września 1580 roku jej konsekracji dokonał biskup warmiński Marcin Kromer ku czci św. Jana Chrzciciela. W 1714 roku budowla została powiększona o niskie nawy boczne oraz wieżę. Ponownej jej konsekracji dokonał 14 czerwca 1715 roku biskup pomocniczy Jan Franciszek Kurdwanowski, dodając jej drugiego patrona – św. Rocha. Trzeciej konsekracji dokonał 28 października 1789 roku biskup Ignacy Krasicki, po uprzedniej gruntownej konserwacji i dalszej rozbudowie (z tego okresu pochodzi hełm wieży i sygnaturka). Ostatnia przebudowa i dekoracja wnętrza miała miejsce w latach 1911-1914. Od strony północnej dostawiono wówczas transept (nawę poprzeczną), zewnętrznie upodobniony do architektury części wschodniej. Kościół stanowi siedzibę parafii pod tym samym wezwaniem.

Opis

Liczne przebudowy zatarły jednolity charakter kościoła. Współistnieją w nim elementy późnogotyckie, renesansowe, barokowe i neogotyckie. Obecnie jest to świątynia trójnawowa, z transeptem, zakrystią od wschodu i późnobarokową wieżą po stronie zachodniej. Wieża jest dwukondygnacyjna, kwadratowa, murowana z cegły, z zaokrąglonymi narożami. Wieńczy ją baniasty hełm z ośmioboczną smukłą latarnią. Nad szczytem wschodnim znajduje się wieżyczka z hełmem barokowym, zwieńczonym chorągiewką z datą 1787. Sklepienie nawy głównej zdobi XVIII-wieczna barokowa polichromia, do której dostosowano ornament wykonany w 1914 roku (w nowej części kościoła) przez Ferdynanda Busch'a.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie kościoła również są zróżnicowane. Barokowy ołtarz główny wykonano około 1780 roku. Umieszczono w nim obraz św. Rocha, namalowany przez Jana Rudkowskiego z Dobrego Miasta, obraz Chrystusa Uwielbionego, a także rzeźby św. Piotra, św. Pawła, św. Gertrudy, św. Hildegardy i Chrystusa w glorii otoczonego aniołami – w zwieńczeniu. Lewy ołtarz boczny, klasycystyczny, z barokowym krucyfiksem w środku, pochodzi z początku XIX wieku. W ołtarzu prawym, wykonanym w tym samym czasie i w podobnym stylu, znajduje się obraz Chrztu Chrystusa. Z XVIII wieku pochodzi barokowa ambona oraz obrazy: świętego Michała Archanioła, Madonny z Dzieciątkiem i Zwiastowania. Dwa krucyfiksy wykonano w wieku XVII. Są tam również cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

Zobacz też

Bibliografia

  1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 64-65.
  2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 51.
  3. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 39-40.
  4. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 109
  5. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 87.
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kościół_pw._św._Jana_Chrzciciela_w_Jonkowie&oldid=74110”