Kościół pw. św. Bartłomieja w Piotraszewie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Źródło: Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 232.
Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 232.
Fot. Anton Ulbrich. Ołtarz główny. 1904/1909 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 057814.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.

Lokalizacja

Świątynię wybudowano na terenie wsi Piotraszewo (niem. Peterswalde). Wieś znajduje się w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto.

Historia

Świątynia została uposażona w przywileju lokacyjnym wsi w 1335 roku. Kościół zbudowano w latach 1360-1370 (informacje na temat pierwszego proboszcza w tej miejscowości pochodzą z 1363 roku). Jego powtórnej konsekracji dokonał w 1580 roku biskup warmiński Marcin Kromer. Budowlę odnawiano w latach 1738-1742 (w 1839 roku wzniesiono obecną wieżę) i 1886-1887.

Opis

Jest to kościół gotycki, orientowany, murowany w dolnej części ścian z kamienia narzutowego, wyżej z użyciem cegły. Posiada układ salowy. W korpusie nawowym znajdują się okna zamknięte odcinkowo. Na ścianie południowej umieszczony został zegar słoneczny z datą 1772. W ścianie wschodniej znajduje się zamurowane okno ostrołukowe pomiędzy blendami w tym samym kształcie. Ściany budowli zwieńczono szczytami sterczynowo-schodkowymi z dekoracyjnymi blendami ostrołukowymi i poziomym gzymsem. Od północy znajduje się zakrystia, w której szczycie umieszczona jest barokowa rzeźba św. Rocha. Od południa zbudowana została neogotycka kruchta, a od zachodu wieża – w dolnej kondygnacji murowana (po roku 1622), w górnej drewniana, węższa i wydzielona zadaszeniem. Wieńczy ją izbicą z nowszym, dwuspadowym daszkiem, na którym umocowano chorągiewkę z herbem biskupa Krzysztofa Andrzeja Szembeka. Wnętrze nawy przykryto pozornym (drewnianym) sklepieniem kolebkowym.

Wyposażenie

W kościele znajduje się rokokowy ołtarz główny, wykonany w 1782 roku przez Christiana Bernarda Schmidta. Pośrodku umieszczono obraz św. Bartłomieja namalowany przez Józefa Korzeniowskiego w 1780 roku. Tabernakulum oraz balustradę odgradzającą ołtarz wykonał w 1798 roku Christian Beniamin Schultz z Lidzbarka Warmińskiego. Tego samego autora jest klasycystyczna ambona. Dwa niewielkie ołtarze boczne pochodzą z połowy XIX wieku. Chrzcielnica i kropielnica są granitowe i pochodzą prawdopodobnie jeszcze ze średniowiecza. Chór muzyczny powstał z wieku XVIII, natomiast organy w końcu XIX. Z XVIII wieku pochodzą również: ława kolatorska (stalle), późnobarokowy krucyfiks oraz lampa wieczna. Na wieży zawieszono gotycki dzwon, prawdopodobnie z XV wieku. W kościele znajdują się także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

  • monstrancja z 1637 roku,
  • kielich z 1646 roku, wykonany przez złotnika z Jezioran Michała Ruhnau’a,
  • kielich z 1748 roku oraz pacyfikał w kształcie krzyża, wykonane przez złotnika Antoniego Kriegera z Dobrego Miasta,
  • pacyfikał z 1641 roku,
  • medalion w kształcie tarczy (ryngraf), jako tabliczka wotywna z 1629 roku.

Bibliografia

  1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. - S. 131-132
  2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 88-89.