Jan Kaczyński

(1928- ) – pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (literaturoznawstwo), regionalista, doktor habilitowany, mieszkaniec Olsztyna

Biografia

Urodził się w 26 października 1928 r. w Pętkowie Wymiarowie (województwo mazowieckie) z matki Heleny – z domu Uścińska i ojca Adama Kaczyńskiego. Udokumentowane pochodzenie szlacheckie, herb Pomian.

Naukę rozpoczął w Szkole Powszechnej w Pętkowie Wymiarowie w roku 1935 (w latach 1939-1941 w szkole nauczał przysłany przez władze rosyjskie nauczyciel o nazwisku Makarewicz). Przerwa wojenna i brak możliwości kontynuowania nauki objęły lata 1939-1946.

W roku szkolnym 1947-48 był uczniem Publicznej Szkoły Powszechnej w Szulborzu Kotach, gdzie w ciągu jednego roku szkolnego zaliczył klasy IV, V, VI, VII, i otrzymał świadectwo ukończenia Szkoły Powszechnej.

W latach 1948-50 uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych w Warszawie; kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym w Ostrowi Mazowieckiej w latach 1950-53, pracując równocześnie jako nauczyciel. Maturę zdał w roku 1953.

Studia wyższe na Wydziale Humanistycznym – kierunek: filologia polska - podjął w roku 1954 na Uniwersytecie Warszawskim. Magisterium otrzymał w roku 1959.

Pracę zawodową rozpoczął w roku 1950. Do roku 1961 pracował w szkołach podstawowych powiatu Ostrów Mazowiecka; rok szkolny 1950-51 rozpoczął w Porębie, po kilku miesiącach został przeniesiony do Zuzeli (1950-54) – w latach 1952-54 pełnił tam funkcję kierownika szkoły – i w rodzinnym Pętkowie Wymiarowie (1954-60), gdzie w roku szkolnym 1954-55 również kierował szkołą. Rok szkolny 1960-61 pracował w miejscowości Brok.

W latach 1961-75 nauczał w szkołach średnich w Ostrowi Mazowieckiej; w roku 1972 został wyróżniony powołaniem na profesora szkoły średniej. Nauczał języka polskiego w Liceum Ekonomicznym i Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych. W 1973 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł pracy: „Dramat Jana Kasprowicza „Marchołt” – studium monograficzne.”

Od roku 1975 do 1999 pracował jako nauczyciel akademicki w Olsztynie; najpierw w Wyższej Szkole Pedagogicznej, następnie na powstałym Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim.

Kolokwium habilitacyjne zaliczył w roku 1991 na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tytuł pracy: „Myśl estetyczna Edwarda Abramowskiego”.

W roku 1992 został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Zajmował się historią literatury, zwłaszcza okresu Młodej Polski. Szczególnie interesowała go świadomość filozoficzna i estetyczna epoki. Specjalną uwagę poświęcił postaci i twórczości Jana Kasprowicza, zwłaszcza sakralnemu aspektowi jego dzieł.

W latach 1990-99 kierował zakładem zmieniającym nazwy: Zakład Historii Literatury, Literatury XIX wieku, Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski.

W 1999 r. przeszedł na emeryturę. Do 2008 r. był czynny zawodowo.

W swoich badaniach obejmował literaturę Młodej Polski, szczególnie świadomość filozoficzną i estetyczną, wyrażającą się w twórczości tego okresu – oraz kulturę i piśmiennictwo regionu kurpiowskiego.

Początkowo mieszkał w Ostrowi Mazowieckiej, zaś w 1975 r. osiadł w Olsztynie.

Publikacje

Tytuły niektórych publikacji:

• Ziemia ostrowska w literaturze, pamiętnikarstwie i publicystyce; w „Ostrów Mazowiecka, z dziejów miasta i powiatu” Warszawa 1975
• Nazewnictwo przewodnikiem historycznym po regionie; Głos Ostrowi 1975
• Epistemologia Edwarda Abramowskiego i jej związek z tradycją Juliusza Słowackiego; Przegląd Humanistyczny 1981
• Modernizm polski wobec religii; Tu i Teraz 1983
• Stanisław Brzozowski o Norwidzie; Poezja 1983
• Historiozofia Jana Karola Kochanowskiego; Ład 1984
• Tadeusz Miciński i jego wołanie do źródeł duszy polskiej; Warmia i Mazury 1987
• Myśl estetyczna Edwarda Abramowskiego; WSP Olsztyn 1988
• Studia z historii idei w Polsce – Edward Abramowski i Jan Karol Kochanowski; WSP Olsztyn 1989
• Miłosz – Gombrowicz; dialog bez porozumienia; w materiałach z sesji zorganizowanej przez Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza w 80. rocznicę urodzin Cz. Miłosza, Olsztyn 1995
• Wincenty Lutosławski jako interpretator i edytor Juliusza Słowackiego; Olsztyn 1992
• Sacrum a świadomość poetycka Kasprowicza; WSP Olsztyn 1996
• Stanisław Witkiewicz o religii, chrześcijaństwie i katechizmie; WSP Olsztyn 1997
• Ewolucja struktury postaci literackiej od pozytywizmu do modernizmu; Warmia i Mazury 1998
• Jan Paweł II – rola jednostki w dziejach; Debata 2008
• Dom – spadek jako własność pamięci i wspomnień Erwina Kruka; Debata 2010
• Mój Kasprowicz; DEBATA 2010

*zbiorowe

• Jan Kasprowicz : w siedemdziesięciolecie śmierci : materiały Międzynarodowej Sesji Naukowej, Olsztyn 17-19 X 1996 / pod red. Jana Kaczyńskiego. - Olsztyn : Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1999.
• Tradycja religijna w literaturze polskiej XIX wieku / pod red. Jana Kaczyńskiego. Olsztyn : WSP Wydawnictwo, 1996.

Kaczyński był autorem łącznie ok. 40 publikacji.

Nagrody i odznaczenia

• 1954 - „Dyplom uznania dla kierownika Punktu Bibliotecznego w Zuzeli ob. Kaczyńskiego Jana za upowszechnianie czytelnictwa na wsi"; Minister Kultury i Sztuki

• 14.10.1972 - Kurator Okręgu Szkolnego w Warszawie wyróżnia profesora: „Powołanie na profesora szkoły średniej“

• 07.06.1973 - „Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej

• 21.09.1973 - „Złota Odznaka ZNP"

• 26.05.1974 - „Odznaka Niezawodnych“ przyznana przez Radę Starszych przy Polskim Radio

• 05.1974 - „Dyplom dr. Janowi Kaczyńskiemu za całokształt pracy społecznej w dziedzinie rozwoju i upowszechniania kultury w województwie warszawskim". Wojewoda warszawski, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych

• 1975 - „Zasłużony popularyzator Towarzystwa Wiedzy Powszechnej – złota odznaka honorowa“

• 23.07.1975 - „Uchwałą Rady Państwa - Złoty Krzyż Zasługi“

• 1979 - „Miejska Rada Narodowa w Ostrowi Mazowieckiej i Zarząd Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej wyrażają ob. Janowi Kaczyńskiemu serdeczne podziękowanie za uczestnictwo w pracy nad wydawnictwem Głos Ostrowi"

• 1983 - „Nagroda Rektora WSP Olsztyn III stopnia za wyróżniające się osiągnięcia naukowe“

• 01.10.1985 - „Nagroda jubileuszowa Rektora WSP Olsztyn za 35 lat pracy pedagogicznej“

• 03.10.1989 - „Nagroda Rektora WSP Olsztyn stopnia II dr. Janowi Kaczyńskiemu za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej“

• 10.10.1990 - „Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski"; Prezydent PRL

• 1990 - „Nagroda jubileuszowa Rektora WSP Olsztyn za 40 lat pracy“

• 24.09.1992 - „Mianowanie na stanowisko Profesora Nadzwyczajnego“; nadał Rektor WSP Olsztyn

• 14.10.1993 - „Medal Komisji Edukacji Narodowej"

• 1995 - „Nagroda jubileuszowa Prorektora WSP Olsztyn za 45 lat pracy“

• 02.10.1997 - „Nagroda Rektora WSP Olsztyn I stopnia przyznana prof. dr. hab. Janowi Kaczyńskiemu za wyróżniające się osiągnięcia w dziedzinie naukowej i organizacyjnej“

• „Medal Okolicznościowy - 25 lat Solidarności“

• 27.10.2005 - „Dyplom uznania za trud i poświęcenie w działalności na rzecz NSZZ Solidarność, wolności Ojczyzny i siły naszego społeczeństwa“

• 11.2015 - Nadanie tytułu „Honorowego obywatelstwa miasta Ostrów Mazowiecka“ przez Radę Miasta Ostrów Mazowiecka

• 11.2015 - Nagroda specjalna przyznana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego za zasługi dla kultury polskiej

Przynależność do organizacji

• Od roku 1950 należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego (w latach 70. jako członek Zarządu Głównego), był również w Zarządzie Głównym Towarzystwa Przyjaciół Wiedzy i Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza (1973-2003).
• W latach 1970-73 był prezesem Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej (członkiem organizacji był od 1962 r.).
• W latach 1990-95 przewodniczył olsztyńskiemu oddziałowi Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza (członkiem organizacji był od 1975 r.).

• W latach 1995-99 przewodniczył Komisji Zakładowej Związku Solidarność olsztyńskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Był członkiem zarządu Olsztyńskiego Klubu Obywatelskiego. *Przewodniczył Olsztyńskiemu Komitetowi do Wyboru Tomasza Strzembosza na Prezydenta.
• Przewodniczył Akademickiemu Związkowi Sportowemu WSP.
• Współpracował z Łomżyńskim Towarzystwem Naukowym im. Wagów i Ostrołęckim Towarzystwem Naukowym im. Adama Chętnika (od 1986 r.).
• Był członkiem: Klubu Książki, Polskiego Związku Filatelistów, Polskiego Związku Łowieckiego, Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Stowarzyszenia Środowisk Twórczych.

Działalność pozazawodowa

• Inicjował i nadzorował budowę szkół podstawowych w Zuzeli i Pętkowie Wymiarowie w powiecie Ostrów Mazowiecka.
• Organizował odczyty i konferencje pod patronatem Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
• Współtwórca i prezes (w latach 1973-75) Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Ostrowskiej, powstałego w roku 1962; inicjator powstania wydawnictwa Głos Ostrowi.
• Organizator spotkań literackich z pisarzami w Bibliotece ostrowskiej.
• W roku 1971 zorganizował w Ostrowi Mazowieckiej sesję językoznawczą z udziałem profesora Witolda Doroszewskiego; pod patronatem PAN założył Koło Gwaroznawcze i organizował obozy gwaroznawcze, których celem było prowadzenie badań i zebranie materiałów do monografii językowej powiatu ostrowskiego.
• W roku 1972 zorganizował w Ostrowi Mazowieckiej Korowód Historyczny związany z 550-leciem nadania jej praw miejskich.
• Organizował sesje kasprowiczowskie w Olsztynie.
• Jako przewodniczący Akademickiego Związku Sportowego organizował rejsy żeglarskie po jeziorach Warmii i Mazurach.

Ciekawostki

• Zainteresowania profesora: bibliofilstwo, regionalizm, etnografia, sprawy społeczne, polityczne i związkowe; turystyka i sport, myślistwo.

Zobacz też

• http://jankaczynski.strefa.pl

Bibliografia

1. Kaczyński, Jan: Wszystko, co mam : rozmawiamy z kolekcjonerem książek / Jan Kaczyński ; rozm. Karol Fryta // „Gazeta Olsztyńska”. – 2005, nr 249, dod. „Olsztyn Dzień po Dniu”, nr 653, s. 7.
2. Kardela, Piotr: Kryptonim „Bakunin”, czyli o inwigilacji przez SB prof. Jana Kaczyńskiego / Piotr Kardela // „Debata”. - 2008, nr 1, s. 11-13.
3. Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie / [oprac. zespół aut. Maria Fafińska et al. ; słowo wstępne Józef Górniewicz]. - Wyd. 2. - Olsztyn : Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2009. – S. 11.
4. Materiały nadesłane przez Ewę Kaczyńską.