Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku
XIV-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z kościoła pw. św. Macieja w Bisztynku.
Spis treści
Historia
Cyborium powstało na terenie Prus w drugiej ćwierci XIV wieku. Obiekt poddawany był ingerencjom toteż trzon datuje się na przełom XIX i XX wieku, zaś stopę dorobiono przed 1945 rokiem. Zachowana blaszana metka z napisem Bischofstein, umieszczona na czarze puszki wskazuje, iż pierwotnie należała ona do kościoła w Bisztynku. Przypuszczalnie do 1945 roku przechowywana była w Skarbcu Fromborskim (muzeum przykatedralne), skąd wraz z innymi cennymi zabytkami sztuki sakralnej została wywieziona do Związku Radzieckiego. Rewindykowana w latach 50-tych XX wieku włączona została do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, by po latach, w 1981 roku powrócić do Fromborka.
Opis
Cyborium z Bisztynka, czyli naczynie w kształcie puszki przeznaczone do przechowywania komunikantów, należy do najstarszych zabytków sztuki złotniczej na Warmii. Wykonane zostało z kutej miedzi, przy wykorzystaniu technik złotniczych: repusowanie, grawerowanie, wycinanie i złocenie. Puszka ma wysokość 42 cm, średnica stopy wynosi 14 cm, a czaszy 12 cm. Obiekt waży 950 gram.
Charakterystyka
Puszka wykonana została w stylu gotyckim. Podkreśla go kształt czary i pokrywy (niepełne półkule), które nie schodzą się ze sobą tworząc wyraźną przestrzeń między nimi. Całość tworzy nieco spłaszczoną kulę z wieżą (na wzór rzymskich tzw. scyphusów), otoczoną wokół zębatym murem. Pokrywa i czara podzielone są na sześć części ozdobnymi grzbietami. W poszczególnych polach pokrywy widnieją dwudzielne okna lukarnowe (niczym wysunięte z dachu) z manswerkiem (ażurowym wzorem typowym dla gotyku). Czarę zdobią ryczące głowy lwów o dużych oczach. Na pokrywie znajduje się sześcioboczna manswerkowa wieża zwieńczona hełmem zakończonym płaskim krzyżem na niewielkiej kuli. Krzyż jest za duży i wyraźnie nowszy, podobnie jak profilowany gzyms na wieży, trzon i sześcioboczna stopa bez kryzy. Jej płaskie powierzchnie wzniesionego płaszcza są ozdobione grawerunkiem.
Bibliografia
- Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 34-35.
