Skarbiec Fromborski
Historyczny, muzealny zbiór zabytków sztuki sakralnej z Fromborka, głównie stanowiący wyposażenie Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku.
Historia
W bazylice we Fromborku znajdował się historyczny Skarbiec Fromborski, który ulokowany był w dwóch pomieszczeniach nad zakrystią.[1] Stanowił on cel wielu kradzieży, głównie w XVII i XVIII wieku. Część, która ocalała do XX wieku została w całości zrabowana przez stacjonujących po 1945 roku żołnierzy Armii Czerwonej i wywieziona z Polski do Związku Radzieckiego. W ramach rewindykacji zachowane skarby wróciły do kraju w 1953 roku, a w 1956 roku włączono je do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Do Diecezji Warmińskiej trafiły ponownie w kwietniu 1981 roku dzięki decyzji ówczesnego dyrektora Muzeum – prof. Stanisława Lorentza.
Charakterystyka
Z dawnych (już XVII-wiecznych) inwentarzy kościelnych Fromborka, aktualizowanych co kilka lub kilkanaście lat wynika, że w roku 1910 w mieście znajdowało się ponad sto dzieł złotniczych: 40 kielichów (od gotyku do rokoka), 87 obiektów w Katedrze, 12 w kościele parafialnym, 4 w szpitalnym, 1 w sekretariacie kapituły. Historyczny zbiór Skarbca Fromborskiego w pierwotnym kształcie nie zachował się. Do dziś przetrwały m.in.:
- pastorał biskupa Filipa Krementza z 1885 roku,
- monstrancja i lavabo z fundacji biskupa Grabowskiego z 1752 roku,
- puszka na komunikanty z 1735 (lub 1736) roku,
- kielich biskupa Szembeka z ok. 1730 roku,
- cztery zabytkowe ornaty z XVII, XVIII i XIX wieku, w tym czerwony z herbem „Waza” z 1640 roku,
- pektorał i pierścień księcia biskupa Ignacego Krasickiego z II połowy XVIII wieku,
- kielich mszalny wykonany przez Johannesa Christopha Geese w 1740 roku,
- kielich mszalny z 1670 roku wykonany w Gdańsku,
- relikwiarz i pastorał biskupa Krzysztofa Jana Szembeka z 1732 roku,
- relikwiarz św. Andrzeja Apostoła z XVII wieku,
- kielich mszalny biskupa Marcina Kromera z 1568 roku,
- pacyfikał biskupa Łukasza Watzenrode z 1511 roku,
- trzy cyboria gotyckie z XIV i XV wieku (w tym z puszka eucharystyczna z Bisztynka i puszka z Długoboru).
- kielich biskupa Sorboma z 1379 roku.
Ponadto w skarbcu fromborskim w latach międzywojennych zostały zgromadzone rzeźby pochodzące z terenu Prus Wschodnich. Powstały od XVI do XIX. W tym zbiorze wyróżnia się kolekcja 9 aniołów chrzcielnych. Cały zbiór liczy obecnie 75 obiektów. W 2021 roku zostało zdigitalizowanych 14 rzeźb z tego zbioru. Można je obejrzeć w galerii 3d na stronie https://muzeum.frombork.pl/gallery/index.php?dir=rzezby :
- Madonna z Dzieciątkiem, bądź alegoria Miłości,
- Święty Jan Ewangelista,
- Kapłan z tablicami,
- Anioł z grupy ze św. Janem,
- Anioł chrzcielny w sukni z motywem kwiatowym,
- Chrystus,
- Anioł kroczący,
- Anioł chrzcielny, aut. Mathias Pörtzel,
- Anioł tańczący,
- Anioł bez ręki,
- Święty Piotr,
- Anioł chrzcielny biały,
- Chrystus Błogosławiący,
- Anioł w wianku i z prawą ręką na biodrze.
Przypisy
- ↑ Sale te pokrywa sklepienie krzyżowe wsparte na konsolach.
Hasła powiązane
- Szpital pw. Św. Ducha we Fromborku
- Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku
- Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
- Kaplica pw. św. Anny we Fromborku
- Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku
- Kaplica pw. św. Jerzego w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
- Wieża dzwonna katedry we Fromborku
- Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku
- Grota we Fromborku
- Cmentarz kanonicki we Fromborku
- Zespół kurii kanonicznych we Fromborku
- Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
Bibliografia
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku / Józefa Piskorska. Cz. 2, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 37-42.
- Katedra we Fromborku / zdj. Jacek Maciej Wojtkowski ; tekst Janina Bosko. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. - S. 18.
- Semków, Jagoda: "Wstępna inwentaryzacja wraz z oceną stanu zachowania zespołu rzeźb i elementów rzeźb przechowywanych w skarbcu Archikatedry we Fromborku", Frombork 2012.
- Semków, Jagoda: "Wykaz rzeźby i fragmentów rzeźb, dekoracji snycerskich i innych obiektów w dawnym skarbcu katedralnym we Fromborku", Frombork 2012.