Chata mazurska w Pieckach: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
(Bibliografia)
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Image:‎ Chata6.jpg|thumb|right|400px|Mieczysław Kalski,Chata mazurska w Pieckach z 1846<br>Źródło:http://www.polskaniezwykla.pl]]
+
[[Image:‎ Piecki.jpg|thumb|right|400px|Chata mazurska w Pieckach z 1846<br>Źródło:http://i.wm.pl]]
  
[[Image:‎ Chata3.jpg|thumb|right|400px| <br>Źródło: http:// http://www.polskaniezwykla.pl]]
+
Chata mazurska z 1846.
[[Image:‎Chata4.jpg|thumb|right|400px| <br>Źródło: http:// http://www.polskaniezwykla.pl]]
 
[[Image:‎ Chata5.jpg|thumb|right|400px| <br>Źródło: http:// http://www.polskaniezwykla.pl]]
 
  
Chata mazurska w Pieckach (1846)
+
== Krótka historia Piecek <br>  ==
  
== Na terytorium  Galindów <br>  ==
+
W 1401 r. komtur bałdzki [[ewim:Ulrich von Jungingen|Urlich von Jungingen]] nadał na podstawie prawa chełmińskiego ziemię (60 włók boru) Pieciowi z Muszak i Jakuszowi z Radomia. Nazwa wsi pochodzi właśnie od imienia właściciela ziemi - Piotra, "Piecka" lub "Piecia". Przez stulecia nastąpił intensywny rozwój wsi. W XVII w. miała już ponad 500 rolników, którzy ze wzgledu na okoliczne jeziora byli często rybakami.
  
Gmina Piecki położona w powiecie mrągowskim,  w południowo-wschodniej części województwa wamińsko- mazurskiego, około 11 km od Mrągowa leży na dawnym terytorium plemiennym Galindów.
+
[[ewim:Piecki (gmina wiejska)|Gmina Piecki]] znajduje się w [[ewim:powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]]. To południowo-wschodnia część [[ewim:Województwo Warmińsko-Mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]]. Gmina leży na dawnym terytorium plemiennym [[ewim:Galindowie|Galindów]]. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora o łącznej powierzchni ponad 3000 ha. Przecina ją również [[ewim:Krutynia|rzeka Krutynia]] (105 km popularnego szlaku kajakowego), która kończy się ujściem do [[ewim:Jezioro Bełdany|Jeziora Bełdany]].
Na terenie gminy znajduje się 28 jezior powyżej 5 ha o łącznej powierzchni ok. 3000 ha. Przez gminę płynie rzeka Krutynia, która posiada liczący około 105 km szlak kajakowy. Szlak rozpoczyna się w Sorkwitach, prowadzi przez wiele jezior, połączonych strugami i rzeką Krutynią, a kończy się ujściem do jeziora Bełdany.  
 
  
Historia Piecek (Peitschendorf ) sięga XV wieku. W roku 1401 komtur bałdzki Urlich von Jungingen nadał prawem chełmińskim ziemię (60 włók boru) nad jeziorem Medalbern (Nydajno) Pieciowi z Muszak i Jakuszowi z Radomia. Nazwa wsi wywodzi się od imienia właściciela ziemi - „Piecek” lub „Piecio” czyli Piotr. Wieś rozwijała się dość intensywnie. W XVII wieku mieszkało tu i gospodarowało ponad 500 rolników. Mieszkańcy zajmowali się rybactwem i rolnictwem.
+
==Chata mazurska w Pieckach świadectwem kultury <br> ==
  
==Świadectwa kultury <br>  ==
+
Na terenie Piecek dostrzec możemy liczne pozostałości po dawnej kulturze i obyczajowości Mazurów. Ta grupa etniczna została wysiedlona w 1945 r. Dokumenty po niej zostały zniszczone przez wojska radzieckie aby zatrzeć obecność niemiecką.
  
Obszar gminy zasiedlony został w XIV wieku przez osadników z Mazowsza, dzisiejszej Białorusi, Litwy i różnych stron Niemiec. W późniejszym okresie ludności niemiecka prawie całkowicie się spolonizowała. Po niszczącym najeździe Tatarów w 1656 r. obszary te ponownie zaludniły się osadnikami z Mazowsza. Okolice te nazywano w XVII i XVIII wieku starostwami polskimi lub też Polskimi Prusami. Polszczyzna poczęła ustępować przed językiem niemieckim począwszy od końca XVIII wieku i przez cały XIX wiek.  
+
Jednym z najważniejszych śladów dawnego budownictwa ludowego na terenie gminy Piecki jest stara mazurska chata z 1846 r. Obok niej znajduje się replika kapliczki ze [[ewim:Święta Lipka|Świętej Lipki]]. Chata znajdowała się w dawnym centrum wsi. Przeobrażenia miejscowości sprawiły, iż dawne centrum wsi jest obecnie jej północno-zachodnią częścią.  
  
Piecki, podobnie jak cały obszar Mazur wytworzyły charakterystyczną dla Mazurów kulturę. Świadczą o tym liczne pozostałości po życiu codziennym, kulturze i obyczajach tych ziem.
+
Podczas prac konserwacyjnych po II wojnie światowej na belce wewnątrz budynku odkryto napis "1846". Zaznaczyć przy tym należy, że charakterystyczna tabliczka "1846" na ganku chaty nie jest oryginalna. Konserwator zabytków wysnuł ponadto hipotezę, iż chata została wzniesiona na fundamencie poprzedniego budynku. Świadczyć o tym ma fakt, że północny szczyt chaty nie posiada własnych fundamentów i stoi na sklepieniu beczkowym piwnicy.
  
Na terenie gminy znajdują się zabytkowe domy i zabudowania gospodarcze oraz zabytkowe leśniczówki (Sosnówka, Piersławek). Pośrodku wsi Piecki  na starych fundamentach stoi pięknie utrzymana stara, mazurska chata z 1846 roku. Obok chaty gospodarze postawili kapliczkę podobną do kapliczki w Świętej Lipce.  
+
W obecnych czasach chata jest własnością prywatną. Pozostaje dobrze utrzymana. Na przeciwko niej znajduje się Informacja Turystyczna.
  
Leśniczówka w  Piersławku koło Piecek znana jest dzięki temu, że 18 maja 1887 roku urodził się tu Ernst Wiechert, wybitny pisarz niemiecki, autor powieści, opowiadań i baśni. W jego twórczości można odnaleźć echa dzieciństwa spędzonego na Mazurach. Piecki przed II wojną światową należały do parafii ewangelickiej w Nawiadach. Początkowo znajdowała się tam kaplica. Kościół ewangelicki zbudowano w 1934 roku. Od 1945 roku jest kościołem katolickim pod wezwaniem  Matki Bożej Różańcowej. Na cmentarzu ewangelickim w Pieckach znajdują się krzyże i nagrobki pochodzące z XIX wieku, a także pamiątkowy krzyż z nazwiskami poległych podczas I wojny światowej mieszkańców Piecek. To tutaj pochowany jest  także ojciec słynnego  Ernsta Wiecherta.
+
==Zobacz też==
+
*[[ewim:Mazurska chata drewniana|Mazurska chata drewniana]]
Niedaleko Piersławka znajduje się  leśna osada Strzałowo. Za budynkami nadleśnictwa zaczyna się ścieżka prowadząca nad jezioro Majcz Wielki. Blisko brzegu, w otoczeniu starych żywotników znajduje się  mały cmentarzyk. To jeszcze jeden ślad "wiechertowski". Drewniany parkanik otacza groby bliskich pisarza. W mniejszym spoczywa Ernst-Edgar, synek zmarły nazajutrz po urodzeniu w listopadzie 1917 r. Większy nagrobek znaczy miejsce pochówku pierwszej żony pisarza, Mety Wiechert, która popełniła samobójstwo we wrześniu 1929 r.
 
 
 
== Wyjątkowa wiejska kolekcja<br>  ==
 
[[Image:‎ Kolekcja.jpeg |thumb|right|500px|Unikalna kolekcja sztuki ludowej w Pieckach <br> Źródło:http://wrota.warmia.mazury.pl]]
 
 
 
W Pieckach ,w domu pani Walentyny Dermackiej i jej córki Marii powstał jeden z najbogatszych zbiorów etnograficznych na Mazurach - prywatna galeria, a właściwie małe muzeum polskiej sztuki ludowej.
 
 
 
Pani Walentyna Sapieha - Dermacka urodzona w Nowogródku w 1922 r., po wojnie przyjechała na Mazury i w 1958 r. osiadła na stałe w Pieckach. Od tego czasu datuje się jej fascynacja kulturą ludową i regionem. 
 
 
 
Dzięki staraniom obu pań można w Pieckach obejrzeć unikalne eksponaty sztuki ludowej  przybliżające dawną codzienność mazurskiej wsi, z którą w naturze już się nie spotkamy.
 
 
 
Wiele muzeów etnograficznych w Polsce zabiega o pozyskanie do swoich zbiorów rzeźb z Piecek. Zbiory obejmują około 1000 eksponatów, gromadzone były przez lat dwadzieścia.
 
 
 
Według Barbary Grąziewicz – Chludzińskiej, która dokonała badań etnograficznych zbiorów,  jest to jedyna w Europie tak duża kolekcja prac jednej artystki ludowej. Figurki tworzone były przez Władysławę Prucnal z Medyni Głogowskiej, która robiła je według scenariuszy i szkiców Pani Walentyny Sapiehy -Dermackiej.
 
 
 
Dodatkowo pod wpływem powstałych prac Pani Walentyna pisała o nich wiersze. Cały zbiór dotyczy życia dawnej wsi. Cykle połączone są ze sobą tematycznie. Poza tym kolekcję uzupełniają rzeźby autorów pochodzących z Warmii i Mazur, i innych regionów Polski.
 
  
 
==Bibliografia <br>  ==
 
==Bibliografia <br>  ==
Linia 48: Linia 29:
 
4. http://wrota.warmia.mazury.pl<br>
 
4. http://wrota.warmia.mazury.pl<br>
  
[[Category: Historia kultury|Chata mazurska w Pieckach ]]
+
[[Category: Inne obiekty architektury]]
[[Category: Obiekty architektury|Chata mazurska w Pieckach ]]
+
[[Category: Budownictwo ludowe]]
[[Category: Sztuka ludowa|Chata mazurska w Pieckach ]]
+
[[Category: Piecki (gmina wiejska)]]
[[Category: Malarstwo|Chata mazurska w Pieckach ]]
+
[[Category: Powiat mrągowski]]
[[Category: Powiat mrągowski|Chata mazurska w Pieckach]]
+
[[Category: 1801-1918]]
[[Category: 1801-1900|Chata mazurska w Pieckach ]]
 

Aktualna wersja na dzień 10:43, 13 mar 2015

Chata mazurska w Pieckach z 1846
Źródło:http://i.wm.pl

Chata mazurska z 1846.

Krótka historia Piecek

W 1401 r. komtur bałdzki Urlich von Jungingen nadał na podstawie prawa chełmińskiego ziemię (60 włók boru) Pieciowi z Muszak i Jakuszowi z Radomia. Nazwa wsi pochodzi właśnie od imienia właściciela ziemi - Piotra, "Piecka" lub "Piecia". Przez stulecia nastąpił intensywny rozwój wsi. W XVII w. miała już ponad 500 rolników, którzy ze wzgledu na okoliczne jeziora byli często rybakami.

Gmina Piecki znajduje się w powiecie mrągowskim. To południowo-wschodnia część województwa warmińsko-mazurskiego. Gmina leży na dawnym terytorium plemiennym Galindów. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora o łącznej powierzchni ponad 3000 ha. Przecina ją również rzeka Krutynia (105 km popularnego szlaku kajakowego), która kończy się ujściem do Jeziora Bełdany.

Chata mazurska w Pieckach świadectwem kultury

Na terenie Piecek dostrzec możemy liczne pozostałości po dawnej kulturze i obyczajowości Mazurów. Ta grupa etniczna została wysiedlona w 1945 r. Dokumenty po niej zostały zniszczone przez wojska radzieckie aby zatrzeć obecność niemiecką.

Jednym z najważniejszych śladów dawnego budownictwa ludowego na terenie gminy Piecki jest stara mazurska chata z 1846 r. Obok niej znajduje się replika kapliczki ze Świętej Lipki. Chata znajdowała się w dawnym centrum wsi. Przeobrażenia miejscowości sprawiły, iż dawne centrum wsi jest obecnie jej północno-zachodnią częścią.

Podczas prac konserwacyjnych po II wojnie światowej na belce wewnątrz budynku odkryto napis "1846". Zaznaczyć przy tym należy, że charakterystyczna tabliczka "1846" na ganku chaty nie jest oryginalna. Konserwator zabytków wysnuł ponadto hipotezę, iż chata została wzniesiona na fundamencie poprzedniego budynku. Świadczyć o tym ma fakt, że północny szczyt chaty nie posiada własnych fundamentów i stoi na sklepieniu beczkowym piwnicy.

W obecnych czasach chata jest własnością prywatną. Pozostaje dobrze utrzymana. Na przeciwko niej znajduje się Informacja Turystyczna.

Zobacz też

Bibliografia

1. http://www.polskaniezwykla.pl
2. http://www.it.mragowo.pl
3. http://mojemazury.pl
4. http://wrota.warmia.mazury.pl